Ξενάγηση στη Φορτέτζα του Ρεθύμνου

Μαζί με τη Μαρία Κυβερνητάκη, μια έμπειρη ξεναγό, επισκεφτήκαμε τη βενετσιάνικη Φορτέτζα στο Ρέθυμνο και δημιουργήσαμε σχολαστικά μια εικονική ξενάγηση για να αναδείξουμε το μεγαλείο και τον σημαντικό ρόλο αυτού του ιστορικού μνημείου.

Η Ανατολική Πύλη

Στη Φορτέτζα μπαίνουμε από την κύρια Ανατολική Πύλη. Πρόκειται για μια τοξωτή μεγαλοπρεπή πύλη, η οποία προστατεύεται επιπλέον από μία ημικυκλική πολεμίστρα ακριβώς πάνω από το άνοιγμα του τόξου. Δυστυχώς ο βενετσιάνικος θυρεός που κοσμούσε την πύλη κάποτε, σήμερα απουσιάζει.

Η μεγάλη εξωτερική πόρτα ανοίγει σε ένα μακρύ σκεπαστό λιθόστρωτο διάδρομο. Περπατώντας πάνω στις πέτρες που έχουν λειανθεί από το χρόνο, είναι σαν να μπαίνει κάποιος σε ένα τούνελ του χρόνου για ένα ταξίδι στο ενετικό παρελθόν του Ρεθύμνου.

Η Αποθήκη του Πυροβολικού

Βγαίνοντας από τον θολωτό διάδρομο, το πρώτο κτίριο που συναντάμε στα δεξιά μας είναι ένα διώροφο κτίριο με τέσσερις αψίδες στην πρόσοψη. Αυτό το οικοδόμημα λειτουργούσε ως αποθήκη του πυροβολικού, για τη φύλαξη κανονιών και οπλισμού στη Φορτέτζα. Σήμερα έχει ανακαινιστεί και φιλοξενεί εκθέσεις τέχνης.

Ο Προμαχώνας της Παναγίας

Αριστερά από την είσοδο είναι ο προμαχώνας της Παναγίας ή του Αγ. Παύλου. Η ξεναγός εξηγεί ότι αν τον βλέπαμε σε κάτοψη θα διαπιστώναμε ότι έχει σχήμα καρδιάς, ένα σχήμα συνηθισμένο στις ενετικές οχυρώσεις γιατί έδινε στο οχυρό μεγαλύτερη αμυντική ικανότητα.

Στον προμαχώνα αυτό της Φορτέτζας βλέπουμε μερικές από τις πιο καλοδιατηρημένες κανονιοθυρίδες, δηλαδή τους πλακόστρωτους διαδρόμους όπου στήνονταν τα κανόνια και στόχευαν τους εχθρούς μέσα από τετράγωνα ανοίγματα στον εξωτερικό τοίχο του κάστρου. Δεξιά και αριστερά υπερυψωμένες πέτρινες εξέδρες χρησίμευαν για να αποθηκεύονται σε σωρούς οι μπάλες των κανονιών.

Θέατρο Ερωφίλη

Επιστρέφοντας στον αρχικό δρόμο και ακολουθώντας μία ευθεία πορεία προς τα δυτικά, θα συναντήσουμε λίγο παρακάτω τον ημι-προμαχώνα του Αγίου Ηλία. Εκεί βρίσκεται σήμερα το θέατρο «Ερωφίλη». Είναι κτίσμα του 20ου αιώνα και πήρε το όνομά του, από το ομώνυμο θεατρικό έργο του σημαντικού ποιητή της Κρητικής Αναγέννησης, Γεώργιου Χορτάτζη, γέννημα της πόλης του Ρεθύμνου.

Σήμερα σ’ αυτό το χώρο λαμβάνουν χώρα πολυάριθμες πολιτιστικές εκδηλώσεις κάθε καλοκαίρι στα πλαίσια του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ, που διοργανώνει ο Δήμος Ρεθύμνου από το 1987. Το θέατρο βρίσκεται σε μια όμορφη κυκλική πλατεία και ψηλά πεύκα χαρίζουν τη σκιά τους στα καθίσματα που βρίσκονται από κάτω.

Απέναντι βλέπουμε τον προμαχώνα του Αγίου Λουκά, τον νοτιο-δυτικό προμαχώνα της Φορτέτζας.

Ο Προμαχώνας του Αγίου Ηλία

Απέναντι βλέπουμε τον προμαχώνα του Αγίου Λουκά, τον νοτιο-δυτικό προμαχώνα της Φορτέτζας.

Η θέα από τον προμαχώνα του Αγίου Ηλία είναι όμορφη και από κάτω μας βλέπουμε γειτονιές του Ρεθύμνου με παλιά, μικρά σπίτια κτισμένα στη σκιά της Φορτέτζας. Σήμερα τα σπίτια αυτά προσφέρουν όμορφη θέα προς τα δυτικά παράλια του Ρεθύμνου και τα Λευκά όρη στο βάθος, αλλά κάποτε, πολλούς αιώνες πριν, οι ιδιοκτήτες τους επέλεξαν τη θέση αυτή για την προστασία που τους πρόσφερε το μεγάλο κάστρο που ορθώνεται ακριβώς από πάνω τους.

Ο Προμαχώνας του Αγίου Λουκά

Από το θέατρο Ερωφίλλη ο επισκέπτης έχει δύο επιλογές: Οσοι δεν βιάζονται να επιστρέψουν στο Ρέθυμνο και θέλουν να εξερευνήσουν ολόκληρη την Φορτέτζα μπορούν να συνεχίσουν ευθεία. Οσοι επιθυμούν μια πιο σύντομη βόλτα, ας στρίψουν δεξιά ακολουθώντας τον πλακόστρωτο δρόμο προς το τζαμί που φαίνεται στο βάθος.

Εγώ και η ξεναγός δεν βιαζόμαστε και θέλουμε να εξερευνήσουμε κάθε γωνιά της Φορτέτζας, οπότε συνεχίζουμε ευθεία. Λίγο παρακάτω βλέπουμε τον πλήρως αναστηλωμένο επι-προμαχώνα του Αγ. Λουκά σε σχήμα Γ.

Ο προμαχώνας αυτός λειτουργούσε ως ενίσχυση της άμυνας του οχυρού δημιουργώντας το ανάλογο πλάτεμα σε ένα υψηλότερο επίπεδο από τον κυρίως προμαχώνα, από όπου μπορούσαν να βάλλουν κανόνια. Η εντυπωσιακή ράμπα του χρησίμευε για το ανέβασμα των κανονιών, του πολεμικού υλικού και των πολεμιστών στον προμαχώνα σώζεται σε άριστη κατάσταση.

Βρισκόμαστε ακόμα στον προμαχώνα του Αγίου Λουκά. Κοιτώντας προς το εσωτερικό του κάστρου, βλέπουμε αριστερά το τζαμί, στο κέντρο τις αποθήκες της Φορτέτζας και την πόλη του Ρεθύμνου να αχνοφαίνεται δεξιά επάνω.

Η δυτική πύλη

Συνεχίζοντας περιμετρικά του περιβόλου συναντάμε τη δυτική βοηθητική πύλη. Ότι σώζεται σήμερα από αυτή, είναι κάποια τοξωτά ανοίγματα και ένας σιγμοειδής λιθόστρωτος δρόμος που κατηφορίζει και οδηγεί σε μία μια μικρή πύλη, αμπαρωμένη σήμερα για λόγους ασφαλείας.

Επάνω από την πύλη είναι δύο δίδυμες σκεπαστές κανονιοθυρίδες, που χωρίς τα τρομερά κανόνια τους σήμερα μοιάζουν στο αμύητο μάτι μου περισσότερο με υπόστεγα για αποθήκευση υλικών παρά με σημαντικό τμήμα της άμυνας του κάστρου.

Η θέα προς τα δυτικά

Στη φωτογραφία αυτή βλέπουμε το δυτικό Ρέθυμνο και τα Λευκά Ορη στο βάθος. Το κτίριο με τη στέγη που μοιάζει με θόλο είναι πυριτιδαποθήκη.

Η Αγία Αικατερίνη

Από το σημείο αυτό της Φορτέτζας δεν θα συνεχίσουμε ευθεία για λόγους καλύτερης παρουσίασης της περιήγησης μας μέσα στο κάστρο. Επιστρέφουμε στο θέατρο «Ερωφίλη» και στρίβουμε προς το τζαμί που φαίνεται στο βάθος.

Περπατώντας στο λιθόστρωτο δρομάκι συναντάμε πρώτα στα δεξιά μας την ορθόδοξη εκκλησία της Αγ. Αικατερίνης, η οποία λειτουργεί από τα τέλη του 19ου μ.Χ. αιώνα.

Αμέσως βορειότερα, δίπλα από το τζαμί, είναι το λεγόμενο επισκοπικό μέγαρο. Κτίσμα της Ενετικής περιόδου (16ος μ.Χ.). Πρόκειται για επιβλητικό κτίσμα, το οποίο σώζεται σε καλή κατάσταση και προφανώς χρησιμοποιήθηκε στην αρχική του φάση ως έδρα και κατοικία του λατίνου επισκόπου.

Το τζαμί

Δίπλα στο Επισκοπικό Μέγαρο βρίσκεται το τζαμί της Φορτέτζας, που ξεχωρίζει από τον εντυπωσιακό σε μέγεθος τρούλο του. Αρχικά χτίστηκε από τους Ενετούς (16ος μ.Χ. αιώνας) ως καθεδρικός ναός του Αγ. Νικολάου της καθολικής Εκκλησίας. Μετά την οθωμανική κατάληψη της πόλης του Ρεθύμνου μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος του Σουλτάνου Ιμπραήμ.

Το τζαμί είναι ένα τετράγωνο κτίσμα με επιμελημένο χτίσιμο, με πολύ μεγάλο ημισφαιρικό τρούλο και μιναρέ, του οποίου σώζεται σήμερα μόνο η βάση, στη δυτική πλευρά. Μέσα διατηρείται το μιχράμπ, δηλαδή η κόγχη προσευχής, εντοιχισμένο στο κέντρο του νοτιο-ανατολικού τοίχου. Το εσωτερικό του τζαμιού δυστυχώς είναι κλειστό για το κοινό, οπότε το μιχράμπ, μπορέσαμε ίσα-ίσα να το διακρίνουμε πίσω από το τζάμι του παραθύρου.

Φορτέτζα, η κατοικία του Ρέκτορα του Ρεθύμνου

Απέναντι από το τζαμί σώζεται ένα τμήμα του συγκροτήματος της κατοικίας του Ρέκτορα του Ρεθύμνου ή Palazzo Publico. Ο Ρέκτορας, ή Ρετούρης στο κρητικό ιδίωμα, ήταν ο Βενετός διοικητής του Ρεθύμνου.

Πρόκειται για ένα οικοδόμημα εξαιρετικής κατασκευής που χαρακτηριζόταν από μεγαλοπρέπεια και πολυτέλεια. Το χτίσιμό του ολοκληρώθηκε το 1581 και σήμερα σώζεται μόνο ένα μικρό τμήμα, που λειτουργούσε πιθανώς ως φυλακές.

Το τζαμί και η κατοικία του Ρέκτορα

Στη φωτογραφία αυτή από τα αριστερά φαίνεται η κατοικία του Ρέκτορα, δηλαδή του Ενετού διοικητή του Νομού Ρεθύμνου, το τούρκικο τζαμί και η Αγία Αικατερίνη στη Φορτέτζα.

Η κατοικία των Συμβούλων

Πίσω από την κατοικία του Ρέκτορα βλέπει κανείς την κατοικία των Συμβούλων. Ο Ρέκτορας, κυβερνήτης της επαρχίας του Ρεθύμνου, ασκούσε εξουσία με τη βοήθεια δύο Συμβούλων, ο ένας εκ των οποίων κατοικούσε στη Φορτέτζα.

Είναι ένα διώροφο κτίσμα, το οποίο αν και υπέστη αρκετές μετατροπές επί τουρκοκρατίας έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τον αρχικό αναγεννησιακό του χαρακτήρα. Σήμερα ανακαινισμένο, στεγάζει το εργαστήριο συντήρησης αρχαιοτήτων.

Οι αποθήκες

Κατά μήκος του βόρειου περιβόλου της Φορτέτζας τοποθετήθηκαν οι πυριτιδαποθήκες και μια σειρά αποθηκών τροφίμων και δεξαμενών νερού. Η θέση αυτή επιλέχθηκε, γιατί αυτή η πλευρά ήταν πιο ασφαλής, μακριά από την κύρια γραμμή του πυρός.

Χαρακτηριστικές είναι οι καμάρες στις αποθήκες, που αφενός χώριζαν τους επιμέρους χώρους και αφετέρου στήριζαν την οροφή.

Η πυριτιδαποθήκη της Φορτέτζας

Συνεχίζουμε την περιήγηση στην Φορτέτζα του Ρεθύμνου προς τα ανατολικά και παράλληλα με τον εξωτερικό τοίχο προς την πλευρά της θάλασσας. Την προσοχή μας τραβάει ένα μικρό κτήριο με σχήμα πυραμίδας. Πρόκειται για μια πυριτιδαποθήκη του κάστρου, που στη βόρεια πλευρά της είναι ανοικτή ώστε το θαλασσινό αεράκι να κρατάει την πυρίτιδα πάντα στεγνή.

Ο Αγιος Θεόδωρος

Ακολουθώντας το μονοπάτι φτάνουμε στον προμαχώνα του Αγίου Νικολάου. Εκεί υπάρχει ένα κτίριο, του οποίου η οροφή διαμορφώνεται με διπλή καμάρα. Πιθανώς εκεί λειτουργούσαν εργαστήρια κάποιου είδους, αλλά η χρήση του οικοδομήματος δεν είναι εξακριβωμένη.

Ακριβώς δίπλα είναι η ορθόδοξη εκκλησία του Αγ. Θεόδωρου του Τριχινά. Κτίστηκε του 1899 από τον Ρώσο Κυβερνήτη του Ρεθύμνου Theodore de Hiostak επί Κρητικής Πολιτείας (1898-1913). Σήμερα πολλοί κάτοικοι του Ρεθύμνου επιλέγουν να τελέσουν τους γάμους τους σ’ αυτό το εκκλησάκι, λιτά και απέρριτα μέσα στο όμορφο μικρό άλσος με τα πεύκα.

Το τέλος της ξενάγησης στη Φορτέτζα

Παίρνοντας το επικλινές πλακόστρωτο δρομάκι αμέσως μπροστά από την εκκλησία το Αγίου Θεοδώρου φτάνουμε στην είσοδο της Φορτέτζας, από όπου και ξεκινήσαμε την περιήγησή μας. Η ξεναγός μας έχει κάνει καταπληκτική δουλειά και κατάφερε να μας δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το εντυπωσιακό κάστρο της Φορτέτζας.

Μπροστά από την είσοδο του κάστρου βρίσκεται από το 1991 το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ρεθύμνου, το οποίο στεγάζει σημαντικές αρχαιολογικές συλλογές από διάφορες ιστορικές εποχές της πόλης. Αξίζει να το επισκεφτείτε για να αποκτήσετε μία πιο ολοκληρωμένη άποψη της μακραίωνης ιστορίας της πόλης.

Για τους λάτρεις των εικαστικών τεχνών, σε μικρή απόσταση από τη Φορτέτζα, κοντά στο παλιό λιμάνι λειτουργεί η γκαλερί «Κανακάκη» με έργα σύγχρονων ζωγράφων από το Ρέθυμνο.

• Διαβάστε περισσότερα για την Φορτέτζα του Ρεθύμνου και την ιστορία της

© explorecrete.com Με επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή η αντιγραφή χωρίς άδεια