Αγία Ρουμέλη, Ιστορία

Το όνομα Αγία Ρουμέλη

Μπορεί η Αγία Ρουμέλη να θυμίζει την Ρούμελη, την κεντρική Ελλάδα δηλαδή, αλλά ιστορικά δεν έχει καμιά σχέση μαζί της.

Πιστεύεται ότι εδώ υπήρχε πολλούς αιώνες πριν, ναός αφιερωμένος στη θεά των Ρωμαίων, Ρουμιλία ή Ρουμίνα. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, η θεά Ρουμιλία προστάτευε τα ποίμνια, και σίγουρα στην ορεινή περιοχή της Αγίας Ρουμέλης θα υπήρχαν πολλά από αυτά.

Είναι πιθανό μετά την διάδοση του χριστιανισμού στην Κρήτη, ο ρωμαϊκός ναός να μετατράπηκε σε χριστιανικό και να έγινε Αγία Ρουμιλία, απ’ όπου με παραφθορά προέκυψε το ασυνήθιστο τοπωνύμιο Αγία Ρουμέλη.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, το Αγία Ρουμέλη προέρχεται από τις αραβικές λέξεις «aia» (νερό) και «rumeli» (ελληνικό), δηλαδή «ελληνικό νερό».

Η ιστορία της Αγίας Ρουμέλης

Μέχρι το 1954 η Αγία Ρουμέλη βρίσκονταν ψηλότερα, περίπου 1 χιλιόμετρο από την παραλία, λίγο μετά την έξοδο από το φαράγγι της Σαμαριάς. Όμως δυνατές βροχές έκαναν το ποτάμι της Σαμαριάς να ξεχειλίσει και να προκαλέσει μεγάλες καταστροφές στον οικισμό, που μεταφέρθηκε στη σημερινή παραλιακή του θέση.

Ανατολικά από το σημείο που βρίσκεται σήμερα η Αγία Ρουμέλη, στην αρχαιότητα υπήρχε η πόλη Τάρα ή Τάρρα, που ιδρύθηκε πιθανότατα στους κλασικούς χρόνους, υπήρξε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο των Δωριέων, και άκμασε κυρίως κατά την Ελληνορωμαϊκή περίοδο. Η Τάρρα είχε ιδρύσει αποικία στον Καύκασο με το ίδιο όνομα. Πιστεύεται επίσης ότι ο Τάρρας της Κάτω Ιταλίας ήταν αποικία της.

Στην θέση του σημερινού οικισμού, ανασκαφές έφεραν στο φως το νεκροταφείο της αρχαίας Τάρρας, ενώ πιθανότατα ο όρμος της Αγίας Ρουμέλης χρησιμοποιούταν σαν λιμάνι. Θα πρέπει ωστόσο να λάβουμε υπόψη μας, ότι η σημερινή ακτή διαφέρει από την ακτή της αρχαιότητας, γιατί ισχυρός σεισμός το 365 μ.Χ. είχε σαν αποτέλεσμα να ανυψωθεί η νότια ακτή της δυτικής Κρήτης κατά 4 μέτρα περίπου.

Η Τάρρα συμμετείχε στην ομοσπονδία των Ορείων μαζί με τις γειτονικές αρχαίες πόλεις Έλυρο (κοντά στο χωριό Ροδοβάνι), την Υρτακίνα (κοντά στο χωριό Τεμένια), τη Λισό (δυτικά από τη Σούγια) και την Ποικιλασσό (επίνειο της Ελύρου, δυτικά από την Αγία Ρουμέλη).

Στην περιοχή βρέθηκαν νομίσματα με την κεφαλή κρητικού αγριοκάτσικου (αίγαγρου) στην μια πλευρά και μέλισσα στην άλλη, παραστάσεις δηλαδή που σχετίζονται άμεσα με την φύση της περιοχής και τις ασχολίες των κατοίκων (κτηνοτροφία, μελισσοκομία), που συνεχίζονται και σήμερα.

Επίσης στην περιοχή της Αγίας Ρουμέλης βρέθηκε λίθινη στήλη με έκτυπο διπλό πέλεκυ, που δείχνει την επιβίωσή της μινωικής θρησκείας κατά τους ιστορικούς χρόνους. Σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων.

Άπόλλων και Ακακαλλίς

Στην Τάρρα λατρευόταν ο Απόλλων Ταρραίος. Σύμφωνα με το μύθο, ο Απόλλωνας και η Αρτεμις.κατέφυγαν στην Τάρρα ύστερα από το φόνο του Πύθωνα στους Δελφούς. Ο μάντης – ιερέας Καρμάνωρ έκανε καθαρτήριες τελετές για λογαριασμό τους εξιλασμό.

Στο σπίτι του Καρμάνορα, ο Απόλλων ερωτεύτηκε την Ακακαλλίδα ή Ακάλη, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, και απέκτησαν 2 παιδιά, τους δίδυμους Φυλακίδη και Φίλανδρο. Σύμφωνα με το μύθο, ήταν τόσο γλυκιά η αγκαλιά της Ακακαλλίδας, που ο Απόλλωνας ξέχασε να σηκώσει τον ήλιο στον ουρανό, με αποτέλεσμα η γη να τρέμει και να παγώσουν τα ποτάμια και οι λίμνες. Ισως με τον μύθο αυτό η λαϊκή σοφία περιγράφει το ότι περνούν αρκετές ώρες μετά την ανατολή για να φωτίσει ο ήλιος τα βαθιά σημεία στο εσωτερικό του φαραγγιού της Σαμαριάς.

Οι γιοί της Ακάλης και του Απόλλωνα εγκαταλείφτηκαν στα βουνά, αλλά μια άγρια αίγα τους πρόσφερε το γάλα της. Οι δίδυμοι έζησαν και όταν ενηλικιώθηκαν έκτισαν την γειτονική πόλη Ελυρο, που είχε την Τάρρα για λιμάνι της.

Η Αγία Ρουμέλη στην Ενετοκρατία και Τουρκοκρατία

Στην Αγία Ρουμέλη υπήρχε μεγάλο ναυπηγείο κατά την Ενετοκρατία και την Τουρκοκρατία. Η περιοχή με την άφθονη ξυλεία και τα νερά του ποταμού να κινούν τα πριονιστήρια, ήταν ιδανική για τη ναυπήγηση καραβιών.

Η Αγία Ρουμέλη στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο

Τέλος, από την παραλία της Αγίας Ρουμέλης έφυγε με το βρετανικό αντιτορπιλικό Decoy για την Αίγυπτο η ελληνική κυβέρνηση με το βασιλιά Γεώργιο το Μάιο του 1941, μετά την κατάληψη της Ελλάδας από το γερμανικό στρατό.