Αγιος Νικήτας και Αγιος Αστράτηγος στο Φραγκοκάστελλο

Όπως αναφέρθηκε και πιο πριν, το Φραγκοκάστελλο και γενικώς τα Νοτιοδυτικά παράλια της Κρήτης άκμασαν ιδιαίτερα την πρώτη βυζαντινή περίοδο μεταξύ 4ου και 6ου μ.Χ. αιώνα.

Το β’ μισό του 6ου μ.Χ. αιώνα, στα παλαιοχριστιανικά χρόνια (κατά τους πρώτους αιώνες διάδοσης του χριστιανισμού μετά την επιβολή της ανεξιθρησκίας), χτίστηκαν στο Φραγκοκάστελλο δύο μεγαλοπρεπείς ναοί με τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της βασιλικής: η Βασιλική του Αγίου Νικήτα και η Βασιλική του Αγίου Αστράτηγου.

Η βασιλική είναι μια απλή παραλληλόγραμμη κατασκευή με ορθογώνια κάτοψη και ξύλινη στέγη τριγωνικού σχήματος που εσωτερικά χωριζόταν με κιονοστοιχίες σε επιμέρους στενόμακρους χώρους στον άξονα Ανατολή – Δύση.

Οι ανασκαφείς με βάση όσα βρέθηκαν πιθανολογούν ότι μπορεί να υπήρχε και τρίτος ναός στην περιοχή του Φραγκοκάστελλου, που όμως δεν έχει εντοπιστεί ακόμα.

Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Αραβες, τα θρησκευτικά κέντρα σταδιακά ερειπώνονται. Δραστηριότητα στην περιοχή παρατηρείται ξανά στον 13ο και 14ο αιώνα (Ενετοκρατία), όπου στη θέση των ερειπωμένων βασιλικών χτίζονται ορθόδοξοι ναοί μικρότερου μεγέθους, λιγότερο μεγαλοπρεπείς, εκεί όπου ήταν το ιερό βήμα των βασιλικών.

Παλαιοχριστιανική Βασιλική Αγίου Νικήτα

Η βασιλική του Αγίου Νικήτα βρίσκεται 300 μέτρα Βορειο – Ανατολικά από το φρούριο Φραγκοκάστελλο και χτίστηκε το β’ μισό του 6ου μ.Χ. αιώνα. Επιβλητική σε μέγεθος με μήκος 26 μέτρα έχει ψηφιδωτό δάπεδο, το οποίο σώζεται στο μεγαλύτερό του μέρος, με σχέδια γεωμετρικά και παραστάσεις ζώων. Το ψηφιδωτό δάπεδο ξεφεύγει από το καθιερωμένο στυλ ψηφιδωτών της Κρήτης.

Οταν ξεκίνησαν οι επιδρομές των Αράβων η βασιλική εγκαταλείφθηκε. Πολλούς αιώνες αργότερα, επί Ενετοκρατίας, υλικά από τα ερείπια του ναού χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του κάστρου.

Τον 13ο μ.Χ. αιώνα πάνω στα ερείπια του ιερού βήματος της βασιλικής χτίστηκε και τοιχογραφήθηκε ναός αφιερωμένος στο μάρτυρα Νικήτα. Πρόκειται για απλό μικρό κτίσμα που για να κτιστεί χρησιμοποιήθηκε το ψηφιδωτό δάπεδο και τα υλικά της ερειπωμένης βασιλικής.

Γενικά η Ενετοκρατία είναι η εποχή που σε όλη την Κρήτη χτίζονται πολλοί απλού τύπου ορθόδοξοι ναοί σε πείσμα των ενετικών καθολικών πιέσεων.

Ο μύθος του Αγιου Νικήτα

Από πολύ παλιά χρόνια έως και σήμερα οι Κρητικοί λένε αυτό το θρύλο για τον Άγιο Νικήτα. Στο Φραγγοκάστελλο είχε γίνει ένας γάμος και η νύφη, μόλις τέλειωσε ο γάμος, πήρε τα τραπεζομάντιλα και πήγε λίγο πιο κάτω για να τα πλύνει σε ένα σημείο που έτρεχε νερό ανάμεσα από δύο πέτρες

Εκεί που η νύφη έπλενε, ξαφνικά φάνηκε ένα καράβι να πλησιάζει από τη θάλασσα. Αυτοί που ήταν μέσα στο καράβι ήταν Φράγκοι και σκέφτηκαν να πάρουν την όμορφη κοπέλα και να την κάνουν δώρο στο βασιλιά τους. Η απαγωγή έγινε νύχτα και δεν τους είδε κανείς.

Την πήγαν στο παλάτι του βασιλιά, όπου μια μέρα ο βασιλιάς την είδε να κλαίει και τη ρώτησε τι πρόβλημα είχε. Εκείνη αναστέναξε και είπε: «Αύριο είναι η γιορτή του Αγιού Νικήτα και γίνεται στον τόπο μου το Φραγκοκάστελο μεγάλο πανηγύρι.»

Ο βασιλιάς γέλασε ειρωνικά και της απάντησε: «Αν έχει χάρη ο Σταυρός, και δόξα ο Αι Νικήτας να πας και εσύ στον τόπο σου και να ·ναι ακόμα νύχτα.»

Το επόμενο πρωί στο Φραγγοκάστελο ο παπάς πήγε να λειτουργήσει στην εκκλησία γιατί ξημέρωνε του Αγίου Νικήτα. Μόλις ξεκλείδωσε την πόρτα της εκκλησιάς είδε μια κοπέλα μέσα στην εκκλησία και φοβήθηκε. Άναψε ένα κερί, πλησίασε και είδε την κοπέλα που είχε παντρέψει πριν περίπου ένα χρόνο και τη ρώτησε: «Παιδί μου, τι γυρεύεις εσύ εδώ;»

Η κοπέλα του αφηγήθηκε όλη την ιστορία. Ο θρύλος λέει ότι την έφερε καβάλα στο άλογό του ο Άγιος Νικήτας. Και από τότε γίνεται μεγάλη γιορτή μέχρι σήμερα στην εκκλησία του Αγίου Νικήτα στο Φραγκοκάστελλο.

Παλαιοχριστιανική Βασιλική «Αγίου Αστράτηγου»

Η βασιλική του Αγίου Αστράτηγου βρίσκεται Βορειο-Δυτικά από το φρούριο Φραγκοκάστελλο σε απόσταση 1,5 χλμ. από αυτό. Χτίστηκε και αυτή το β’ μισό του 6ου μ.Χ. αιώνα ενώ αναφέρεται από τον Hood, τον αρχαιολόγο που την εντόπισε, ως το θρησκευτικό κέντρο ενός εκτεταμένου και ακμαίου οικισμού.

Τον 14ο μ.Χ. αιώνα χτίστηκε στη θέση του ιερού βήματος ναός αφιερωμένος στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, τον οποίο οι Σφακιανοί αποκαλούν Άγιο Αστράτηγο. Το Αστράτηγος προέρχεται από τη λέξη Α(ρχι)στράτηγος. Το ασυνήθιστο αυτό όνομα έκανε τον Hood να πιστέψει ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Αγιο Ευστράτιο.

Για το χτίσιμο του ναού χρησιμοποιήθηκαν πολλά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη της βασιλικής. Οι τοίχοι είναι χτισμένοι από πέτρες ακατέργαστες, σπασμένα κεραμίδια και πλούσιο επίχρισμα ασβέστη. Χαρακτηριστικά είναι τα μιστρίσματα σαν τρόπος διακόσμησης των τοίχων εξωτερικά, τα οποία φαίνονται σαν χαρακιές στον ασβέστη.

Σήμερα από το ναό του Αγίου Αστράτηγου σώζονται μόνο κάποια ερείπια.

© explorecrete.com Με επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή η αντιγραφή χωρίς άδεια