Αγία Αικατερίνη, το μουσείο βυζαντινών εικόνων

Πλατεία Αγίας Αικατερίνης

Η Πλατεία Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται βόρεια από τον Αγιο Μηνά, σε χαμηλότερο επίπεδο από τον ναό. Η Πλατεία Αγίας Αικατερίνης πήρε το όνομα της από την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, που βρίσκεται στο χώρο αυτό.

Η πλατεία Αγίας Αικατερίνης είναι μια ευχάριστη όαση στην καρδιά της πόλης. Εδώ υπάρχουν καφέ για τους μεγάλους, ενώ τα παιδιά έχουν άπλετο χώρο για να παίξουν με ασφάλεια. Χαρακτηριστικό της πλατείας είναι τα εκατοντάδες περιστέρια, που πολλοί Ηρακλειώτες έρχονται για να τα ταΐσουν καθημερινά.

Αγία Αικατερίνη, ο ναός

Ο ναός της Σιναϊτικής μονής της Αγίας Αικατερίνης, βορειο-ανατολικά του Αγ. Μηνά, ήταν παλιότερα μετόχι της ομώνυμης Μονής του Σινά, που τον παραχώρησε στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά το 1924.

Η μονή της Αγίας Αικατερίνης ιδρύθηκε γύρω στον 10ο μ.Χ. αιώνα, και το κτίριο που σώζεται σήμερα ήταν ο κεντρικός ναός της μονής. Ο ναός χτίστηκε τον 16ο μ.Χ. αιώνα με εμφανείς επιρροές της ενετικής αρχιτεκτονικής.

Η μονή Αγίας Αικατερίνης είχε αρκετά εισοδήματα την περίοδο εκείνη για να συντηρεί πολλούς μοναχούς. Η σχολή της Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών την περίοδο μεταξύ 1550-1640 αναδεικνύεται σε σχολή πανεπιστημιακής μόρφωσης όπου διδάσκονται αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, Φιλοσοφία, Θεολογία, Ρητορική και Ζωγραφική. Απόφοιτοι της σχολής διέπρεψαν στα ελληνικά γράμματα.

Μετά το 1669 μετατρέπεται σε τζαμί γνωστό με το όνομα Ζουλφιακάρ Αλί τζαμί. Ως μουσουλμανικό τέμενος λειτούργησε μέχρι το 1922 όταν οι τελευταίοι μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν το Ηράκλειο με την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.

Η Αγία Αικατερίνη από το 1967 μέχρι σήμερα στεγάζει μία σπουδαία έκθεση βυζαντινών εικόνων και ιερών λατρευτικών αντικειμένων (χειρογράφων, αμφίων, τοιχογραφιών κ.α.), που αντιπροσωπεύουν έξι αιώνες της ιστορίας της Ορθόδοξης εκκλησίας (14ος – 19ος αιώνας).

Μεταξύ άλλων, στον κατανυκτικό χώρο εκτίθενται έξι μοναδικά έργα του περίφημου αγιογράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού, σπουδαίας μορφή της Κρητικής Σχολής.

Στο ναό τελείται ετησίως μία λειτουργία την ημέρα της Αγίας Αικατερίνης, στις 25 Νοεμβρίου. Αν θελήσετε να την επισκεφτείτε, η έκθεση είναι ανοιχτή καθημερινά 9.30-15.30. Υπάρχει εισιτήριο εισόδου.

Η Κρητική Σχολή στην Αγιογραφία

Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης, πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τους Τούρκους το 1453, Κωνσταντινοπολίτες ζωγράφοι μεταναστεύουν στη βενετοκρατούμενη Κρήτη μεταλαμπαδεύοντας την ιερή τέχνη της αγιογραφίας.

Στα τέλη του 15ου αιώνα οι επαφές με τη Βενετία έφεραν επιρροές της Αναγεννησιακής ιταλικής ζωγραφικής στην Κρήτη, σε επίπεδο τεχνοτροπίας και θεματογραφίας, οι οποίες συγκεράστηκαν με την βυζαντινή παράδοση, διαμορφώνοντας ένα εντελώς ξεχωριστό ύφος κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα, αυτό που ονομάζουμε Κρητική Σχολή Αγιογραφίας.

εικόνα από τον Μιχαήλ Δαμασκηνό

Κύρια γνωρίσματά της είναι η τελειότητα των μορφών, οι οποίες αποδίδονται πιο γήινες και η εμμονή στην λεπτομέρεια δοσμένη με πλούσιο χρώμα. Από αυτό το καλλιτεχνικό περιβάλλον προέρχεται και ο μεγάλος Ηρακλειώτης ζωγράφος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, γνωστός σε παγκόσμιο επίπεδο ως El Greco.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το 1600 το Ηράκλειο είχε 20.000 κατοίκους και 200 ζωγράφους, ένα νούμερο ιδιαίτερα υψηλό που δείχνει την καλλιτεχνική άνθιση στην Κρήτη. Η άνθιση αυτή δυστυχώς διακόπηκε βίαια με την κατάληψη του Ηρακλείου από τους Τούρκους το 1669.

Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Κρητικής Σχολής είναι ο Μιχαήλ Δαμασκηνός. Γεννήθηκε γύρω στο 1535, μαθήτευσε στο Ηράκλειο και έζησε αρκετά χρόνια στη Βενετία. Ο Μιχαήλ Δαμασκηνός φαίνεται ότι εδραίωσε τους κανόνες της Κρητικής Σχολής. Στον ναό της Αγίας Αικατερίνης εκτίθενται 6 εικόνες του, που προέρχονται από την Μονή Βροντισίου στο Ζαρό.

Αλλοι εκπρόσωποι της Κρητικής Σχολής είναι ο Γεώργιος Κλόντζας και ο Θεοφάνης ο Κρης.

Διαβάστε περισσότερα: