Η ιστορία της Σητείας

Ητεία, η αρχαία Σητεία

Η ιστορία της Σητείας ξεκινά από την μινωική εποχή. Η Σητεία ταυτίζεται με την μινωική πόλη Ητεία ή Ητιδα που ήταν η πατρίδα του Μύσωνα, ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας.

Η πόλη Ητεία, ιδιαίτερα το ανατολικό τμήμα της πόλης – η συνοικία Πετράς –, κατοικήθηκε από την εποχή του χαλκού και γνώρισε μεγαλύτερη ανάπτυξη τον 2ο αιώνα πΧ. οπότε μετακινήθηκαν εκεί οι Πραίσιοι, που έφυγαν από την πόλη τους (Πραισός) μετά την καταστροφή της από την Ιεράπετρα.

Στην πόλη Ητεία κατοικούσαν πρώτα οι Ετεοκρήτες, όσοι αυτόχθονες Κρητικοί – Μινωίτες κατέφυγαν στα ανατολικά μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Κρήτη.

Η ανάπτυξη της πόλης όμως πραγματοποιήθηκε από τους Πραίσιους, λόγω των εμπορικών και οικονομικών συναλλαγών με άλλα λιμάνια της Ελλάδας και της Μεσογείου. Η αρχαία Πραισός βρισκόταν 13 χιλιόμετρα νότια από τη σημερινή Σητεία και 2 χλμ βόρεια από το χωριό Νέα Πραισός.

Η Ητεία έκοβε δικό της νόμισμα και η ακμή της συνεχίστηκε αργότερα κατά τη Ρωμαική και Βυζαντινή περίοδο, οπότε έγινε έδρα Επισκοπής.

Στα πρώτα Βυζαντινά Χρόνια η πόλη μεταφέρθηκε από το ανατολικό τμήμα προς Πετρά στη θέση της σημερινής πόλης. Υπάρχει μια θεωρία που αναφέρει ότι η μεταφορά του πληθυσμού έγινε την περίοδο του Μεγάλου Θεοδόσιου, όταν διάφορες εχθρότητες αναπτύχθηκαν στην Ανατολική Κρήτη λόγω θρησκευτικού φανατισμού.

Πάντως στα θρησκευτικά κείμενα αναφέρεται Επίσκοπος Σητείας το 731 μ.Χ, οπότε αν έγινε μετακίνηση ή συνένωση πληθυσμών, θα συνέβη πριν από αυτή την ημερομηνία.

Σητεία από Ητεία

Το όνομα Σητεία σαφώς προέρχεται από την αρχαία πόλη Ητεία. Μελετητές και γλωσσολόγοι που ασχολήθηκαν με την ετυμολογία του ονόματος αναφέρουν ότι μάλλον προέρχεται από τη γενική του ονόματος Ητεία (της Ητείας) ή από το “εις Ητεία”.

Σε επιγραφή που περιέχει ψήφισμα των Πραισίων, αναφέρονται οι Σηταήτας, οπότε κάποιοι γλωσσολόγοι θεωρούν ότι μπορεί να υπήρχε διαφορετική πόλη με το όνομα Σήταια που άλλαξε σε Σητεία αργότερα.

Το βέβαιο είναι ότι τα στοιχεία που βρέθηκαν στη θέση της σημερινής Σητείας δεν επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μιας πλήρως οργανωμένης πόλης στο σημείο αυτό. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως πλήθος ευρημάτων στην περιοχή του Πετρά, με δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα.

Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας

Σημαντικά δείγματα του πολιτισμού της πόλης της Σητείας μπορεί να δει ο επισκέπτης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας, που χτίστηκε το 1984 και είναι το τρίτο μεγαλύτερο αρχαιολογικό μουσείο στην Κρήτη.

Στο μουσείο Σητείας μπορεί να δει κανείς εκθέματα τόσο από τις ανασκαφές που έγιναν στη Σητεία, όσο και από τη γειτονική Ζάκρο (Ανάκτορο Ζάκρου).

Η Σητεία την Ενετική περίοδο

Την περίοδο της Ενετοκρατίας η Σητεία έγινε μέρος του Ενετικού Regno di Candia και έλαβε το χαρακτηρισμό «maximum statum et lumen ejiusdem insulae» ( που σημαίνει «μέγιστος σταθμός αλλά και φως του νησιού»).

Οι Ενετοί, όπως συνήθιζαν, έχτισαν διάφορα κάστρα και φρούρια στην πόλη, εκ των οποίων σώζεται σήμερα το φρούριο Καζάρμα, που δεσπόζει πάνω από την Σητεία.

Η Σητεία συμμετείχε ενεργά σε εξεγέρσεις κατά των κατακτητών. Το 1362 οι Ενετοί άποικοι της περιοχής εξεγέρθηκαν και ανακήρυξαν την Κρήτη “Αυτόνομη Δημοκρατία του Αγίου Τίτου”.

Τότε στη Σητεία συνέβη ένα γεγονός που έχει καταγραφεί από τον ποιητή Φραγκίσκο Πετράρχη:

«Στο λιμάνι της Σητείας προσορμίστηκαν πολεμικά και εμπορικά πλοία των Ενετών τα οποία έπλεαν προς την Κύπρο και την Αλεξάνδρεια και οι ναύτες βγήκαν στην ξηρά για να εφοδιαστούν με νερό.

Οι Στειακοί αρνήθηκαν και επακολούθησε συμπλοκή η οποία ενώ στην αρχή φαινόταν πως θα είχε νικηφόρο τέλος για τους επισκέπτες. Τελικά οι κάτοικοι της Σητείας όχι μόνο τους νίκησαν, αλλά τους καταδίωξαν και βύθισαν αρκετά από τα πλοία της νηοπομπής»

Το 1508 η Σητεία καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από σεισμό και τριάντα χρόνια αργότερα λεηλατήθηκε από πειρατές. Το 1538 επιτέθηκε στην πόλη ο Μπαρμπαρόσα, ο οποίος κατέστρεψε τις συνοικίες όπου έμεναν οι έμποροι και οι άλλοι επαγγελματίες .

Το 1651 οι κάτοικοί της την εγκατέλειψαν αφού είχε περιέλθει σε πλήρη παρακμή, και μετακινήθηκαν προς τον οικισμό Λιόπετρο. Οι Ενετοί, βλέποντας ότι οι Τούρκοι απειλούν την περιοχή κατέστρεψαν το φρούριο Καζάρμα για να μην πέσει στα χέρια τους, αφήνοντας μόνο τον πύργο και μερικούς μικρότερους αποθηκευτικούς κυρίως χώρους. Η Σητεία δεν εποικίστηκε για δυο αιώνες περίπου, μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.

Αβνιέ, η Σητεία την εποχή των Τούρκων

Η Σητεία ξαναχτίστηκε το 1870, από έναν προοδευτικό Τούρκο, τον Αβνή Πασά, χάριν του οποίου η πόλη ονομάστηκε Αβνιέ. Οι Έλληνες της περιοχής όμως συνέχισαν να την ονομάζουν Σητεία, διατηρώντας το ιστορικό της όνομα.

Ο Χουσεϊν Αβνή Πασάς αποφάσισε να αγοράσει την περιοχή της παλιάς Σητείας και να μεταφέρει εκεί την πρωτεύουσα της επαρχίας του. Ο ίδιος έφτιαξε και το ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής, και έχτισε πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Ένα από τα πρώτα κτίρια που φτιάχτηκαν στην περιοχή ήταν το επαρχείο, που δε σώζεται σήμερα.

Στην απογραφή του 1881 η Σητεία είχε περίπου 570 κατοίκους, ενώ το 1928 είχε 2100. Το 1911 έγιναν σημαντικά έργα στην περιοχή, η οποία υδροδοτήθηκε από τις πηγές του χωριού Ζου. Από τότε η Σητεία έγινε ένα από τα σημαντικά κέντρα της Ανατολικής Κρήτης.

2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

Η Σητεία καταλήφθηκε το 1941 από Ιταλούς, που παρέμειναν στην πόλη μέχρι την αποχώρηση τους και την άφιξη του Γερμανικού στρατού κατοχής.

Στη διάρκεια της κατοχής οι άνθρωποι της Σητείας οργάνωσαν αντίσταση κατά των Γερμανών. Στην αντίσταση πήραν μέρος και οι μοναχοί στη Μονή Τοπλού, που κινδύνεψε να καταστραφει ολοσχερώς από τους Ναζί. Διαβάστε περισσότερα στην Ιστορία της Μονής Τοπλού.

Στην αντίσταση κατά των ναζί δεν πήραν μόνο άντρες μέρος, αλλά και γυναίκες όπως η Τερψιχόρη Χρυσουλάκη – Βλάχου από τη Σητεία, που φαίνεται στη φωτογραφία δεξιά.